Wspomaganie rozwoju emocjonalnego

"Wspomaganie rozwoju emocjonalnego"  Krystyna Zielińska

                Emocje odgrywają ogromną rolę w życiu dziecka. Wpływają na przystosowanie psychiczne i społeczne dziecka. Małe dzieci wyrażają cały repertuar reakcji emocjonalnych: od złości do radości, przez strach, zakłopotanie i onieśmielenie. W miarę, jak dziecko dorasta, reakcje emocjonalne nie są tak rozległe, przypadkowe i stają się o wiele bardziej zróżnicowane. Malutkie dziecko- gdy jest niezadowolone- płacze, czasem bardzo długo i głośno; starsze swoje niezadowolenie wyraża na wiele sposobów: krzyczy, płacze, czasem czymś rzuca, wypowiada brzydkie słowa, kłóci się, bije kolegów, ucieka mamie…Wraz z wiekiem wzrasta liczba reakcji słownych, a zmniejsza się liczba reakcji ruchowych.

                Trzylatek jest wciąż chwiejny emocjonalnie – od śmiechu do płaczu przechodzi w jednej chwili. Jest bardzo wrażliwy na zmiany zachodzące w otoczeniu. Czasem pojawia się strach przed nowymi sytuacjami, niektórymi osobami, zwierzętami i dźwiękami.

                Czterolatek jest impulsywny, ale bardziej samodzielny i zaradny, łatwiej przystosowuje się do grupy przedszkolnej i szybciej nawiązuje przyjaźnie, ma życzliwy stosunek do kolegów.

                U pięciolatka obserwujemy coraz więcej przejawów uczuć wyższych, które są skierowane na określone osoby – mamę, tatę, siostrę i nauczycielkę. Uczucia zaczynają towarzyszyć nie tylko temu, co dzieje się w danej chwili (tak było wcześniej), lecz także temu, co jest planowane, o czym się rozmawia, co ktoś zapowiada. Dziecko zaczyna przewidywać skutki swoich działań, nie tylko intelektualnie, lecz także emocjonalnie. Przeżywa to co dzieje się teraz i to, co wydarzy się później, w przyszłości.

Zwracajmy uwagę na:

• Sposoby wyrażania emocji – w miarę, jak dziecko wzrasta, sposób wyrażania emocji powinien być mniej gwałtowny. Jest to związane z rozwojem gruczołów wydzielania wewnętrznego i uczeniem się norm zachowań akceptowanych. Najszybszy rozrost gruczołów następuje do piątego roku życia; między piątym a jedenastym rokiem życia wyraźnie zwalnia; po szesnastym roku życia znów jest szybszy. Element uczenia się też powinien być coraz bardziej widoczny wraz z wiekiem. Jeśli dziecko w wieku przedszkolnym nie wykazuje postępu w zakresie przejawianej intensywności emocji i wybuchy zazdrości, złości są podobnie częste u pięciolatka, jak były u trzylatka, a czasem nawet większe należy szukać przyczyny takich zachowań.
• Rozumienie trudnych pojęć – Poczucie sprawiedliwości, uczciwość, prawdomówność to pojęcia nieznane wielu dzieciom. Tłumaczenie maluchom, że sprawiedliwie, nie znaczy wcale tak samo, po równo. Jednakowo – pomoże im lepiej funkcjonować w grupie. Jeśli chcemy, by pociechy były uczciwe i prawdomówne, wyjaśniamy, co kryje się pod tymi pojęciami, pokazujemy na przykładach i wymagajmy , by korzystały z nich w życiu codziennym.
• Stosowanie wprowadzonych norm i zasad – Małe dziecko wiele rzeczy robi dla własnej przyjemności; starsze potrafi już zrezygnować z tych przyjemności na korzyść innej osoby. Stwarzanie sytuacji społecznych, kiedy to dziecko będzie miało okazję spełnić czyjeś oczekiwania, zrobić bezinteresownie coś dla innej osoby, pozwoli lepiej zrozumieć wpajaną zasadę i dziecko zacznie traktować ją jako obowiązującą.
• Podejmowanie poczucia obowiązku – Nauczyciel powinien pamiętać, że bez poczucia obowiązku nie będzie możliwy sukces szkolny. Jeśli dziecko zacznie już teraz odkrywać obowiązki wobec innych – w momencie opuszczania przedszkola będzie potrafiło rezygnować z  bliskiej przyjemności na korzyść odległej chęci wywiązania się z obowiązku.

 Wspomaganie rozwoju emocjonalnego ma na celu:

• Nauczenie dziecka adekwatnych reakcji emocjonalnych,
• Pokazanie różnych sposobów radzenia sobie ze stresem,
• Nauczenie szanowania praw innych do wyrażania emocji,
• Przekonanie o konieczności podporządkowania się zasadom wprowadzanym przez dorosłych bez poczucia krzywdy,
• Pomoc w rozumieniu pojęć: sprawiedliwość, tolerancja, duma, godność,
• Nauczenie rozróżniania emocji u innych,
• Zdobycie umiejętności panowania nad emocjami,
• Wypracowanie nawyku kończenia zdania, niezależnie od stopnia jego trudności i chęci obserwowania końcowego efektu,
• Naukę takiego stawiania sobie celów, by były nie tylko osiągalne, lecz także adekwatne do możliwości,
• Uwrażliwienie dziecka na potrzeby innych, na rozumienie odmienności stanów emocjonalnych kolegów.

Źródło: „Jak wspomagać rozwój przedszkolaka. Wspomaganie rozwoju społeczno- emocjonalnego” Wydawnictwo Forum

Wstawiła: Dorota Bałdyga”