PAŹDZIERNIK MIESIĄC ŚWIADOMOŚCI O MUTYZMIE WYBIÓRCZYM

Mutyzm wybiórczy (MW) jest zaburzeniem lękowym, fobią przed mówieniem. Najczęściej pojawia się między 3. a 5. rokiem życia, ale może wystąpić także w późniejszym okresie. W pewnych sytuacjach dziecko mówi swobodnie, w innych milczy lub mówi niewiele (np. dziecko komunikuje się z dziećmi w przedszkolu, ale nie rozmawia z dorosłymi). Brak mowy nigdy nie wynika z uporu, chęci manipulacji czy nieżyczliwości.

 

Rodzaje mutyzmu

• wybiórczy (selektywny)
• progresywny- dzieci przestają się komunikować nawet z osobami, z którymi wcześniej rozmawiali bez problemu
• pourazowy (reaktywny) -występuje w wyniku traumatycznego wydarzenia (np. po wypadku)
• całkowity - dziecko rozmawiało we wszystkich sytuacjach i nagle przestało

 

Czynniki przyczyniające się do powstawania mutyzmu wybiórczego:

• wrażliwa osobowość
• wydarzenia życiowe
• zachowania podtrzymujące

 

Diagnoza mutyzmu wybiórczego (według ICD-11):

• konsekwentna selektywność w mówieniu – dziecko nie mówi tylko w określonych momentach (np. w przedszkolu)
• wybiórczość mowy trwa co najmniej cztery tygodnie (nowa placówka - przedszkole/szkoła - 2 miesiące)
• brak mowy nie jest spowodowana nieznajomością języka, lub zasad używania go w określonych sytuacjach, nie jest też efektem całościowych zaburzeń rozwoju, specyficznych zaburzeń mowy i języka, lękiem separacyjnym, schizofrenią
• wybiórczość mowy jest na tyle poważna, że zakłóca komunikację społeczną oraz utrudnia edukację dziecka

Mutyzm wybiórczy diagnozuje lekarz psychiatra.

 

Zachowania dziecka z MW:

• ograniczona mimika
• sztywne poruszanie się
• unikanie kontaktu wzrokowego
• unikanie wspólnej zabawy
• silna kontrola sytuacji wokół siebie
• niespożywanie posiłków poza domem
• niekorzystanie z toalety w przedszkolu/szkole
• trudności w samoregulacji

Należy pamiętać, że każde dziecko jest inne i nie wszystkie zachowania muszą wystąpić.

 

Mutyzm wybiórczy a nieśmiałość.

Mutyzm wybiórczy	Nieśmiałość
Często pewne siebie, gdy nie trzeba się wypowiadać.	Dziecko potrzebuje więcej czasu na oswojenie się z nowym otoczeniem.
Przeżywają paraliżujący lęk przed mówieniem.	Nie inicjują rozmowy w nowym otoczeniu, ale odpowiadają na pytania.
Zachęcanie powoduje odwrotny skutek.	W oswojeniu pomagają wsparcie i delikatna zachęta.
Język ekspresywny jest zupełnie inny niż w domu.	Język ekspresywny nie różni się od tego w domu.

 

Zmuszanie dzieci nieśmiałych do mówienia oraz kpiny, żarty i presja mogą przerodzić się w mutyzm wybiórczy.

 

Jak pomóc dziecku z mutyzmem wybiórczym:

• poinformuj otoczenie o trudności dziecka
• nie zmuszaj do mówienia, zadawaj pytania zamknięte
• zaproponuj inne formy komunikacji: wskazanie palcem, kiwanie głową, rysowanie
• daj czas na odpowiedź – zasada 5 sekund
• rozmawiaj z dzieckiem w miejscach publicznych
• rozmawiaj z innymi w obecności dziecka
• oswajaj dziecko z nowymi osobami–technika trójkąta
• informuj dziecko o planach i ewentualnych zmianach

Z mutyzmu się nie wyrasta.Im szybciej dziecko rozpocznie terapię, tym szybciej dostanie szansę poradzenia sobie z lękiem.

 

Bibliografia:

1)Mutyzm wybiórczy. Kompendium wiedzy,

1. Johnson, A. Wintgens, wyd. Harmonia, Gdańsk 2020

2)Internet: https://mutyzm-wybiorczy.org.pl

3)Internet: Famiga, Webinar: Mutyzm wybiórczy i trudności w rozwoju społecznym dzieci,

Joanna Krysiak