Ekrany urządzeń elektronicznych, a rozwój mózgu i emocjonalności u dziecka.

W dzisiejszych czasach nieuchronnie otaczamy się technologią, a elektroniczne urządzenia stały się nieodłącznym elementem naszego codziennego życia. Z pewnością zauważyliście Państwo, że również Wasze pociechy z łatwością odnajdują się w świecie ekranów. Zewsząd słychać jednak głosy, aby te „ekrany” za wszelką cenę ograniczać, ale z zasadzie – dlaczego?
Czy zawsze wpływają negatywnie na mózg dziecka? Czy naprawdę jest aż tak źle, jak mówią? Sprawdźmy!

 

Czy oglądanie telewizji, korzystanie ze smartfona i tabletu niszczy mózg dziecka?
To mit. Ważne jednak, by dziecku serwować nowe media w sposób dostosowany do jego możliwości rozwojowych, a ekran - nie zastępował rodzica.
Co to znaczy?

Zgodnie z wytycznymi Amerykańskiej Akademii Pediatrycznej należy:
- całkowicie unikać tego, by dzieci do drugiego roku życia korzystały z ekranów (wyjątkiem są tu rozmowy czy telekonferencje z bliskimi – aby dziecko nie straciło kontaktu z osobami ważnymi można zaprosić je przed ekran;
-po drugim roku życia spędzanie czasu przed ekranem nie powinno trwać dłużej niż godzinę dziennie

Ekran, a rozwój poznawczy
To, że ekrany wykorzystywane w odpowiedni sposób i przez odpowiednią ilość czasu mogą wspierać rozwój dziecka to prawda, ale powszechna opinia o tym, że urządzenia elektroniczne są niezbędne do prawidłowego rozwoju dziecka, jest błędna.
Migające ekrany i grające zabawki nie zagwarantują wykształcenia się w mózgu dziecka “odpowiednich połączeń neuronowych”.
Dzieci uczą się poprzez działanie: dotykanie, przewracanie, ściskanie, a więc wykonywanie jednego ruchu palcem po gładkiej powierzchni ekranu to za mało by stymulować rozwój wszystkich zmysłów. Dodatkowo, odpowiednie przeniesienie dwuwymiarowej płaszczyzny do trójwymiarowego świata jest dla dzieci na etapie przedszkola NIEMOŻLIWE (dzieci są przekonane, że to, co widza na ekranie jest rzeczywiste).

Zaobserwowano również interesującą reakcję niemowląt na przedmioty podczas badań. W momencie, gdy dorosły prezentował im nową zabawkę, maluchy wykazywały ożywienie, poruszając się energicznie, machając rączkami i nóżkami. Natomiast, gdy niemowlęta miały kontakt z ekranem, zauważono, że stawały się jakby "zamrożone", przerywając swoje reakcje nawet na dźwięki płynące od osoby dorosłej. Badania wskazują, że mózg małego dziecka może mieć trudności w jednoczesnym przetwarzaniu bodźców wizualnych i dźwiękowych, zwłaszcza gdy pochodzą one z różnych źródeł.

Ekran, a rozwój społeczny i emocjonalny
Dzieci najlepiej i najbardziej efektywnie uczą się poprzez modelowanie (uczenie się pożądanych zachowań za pomocą doświadczeń zastępczych, obserwację i naśladownictwo). Modelami są osoby dorosłe, którymi dziecko się otacza: rodzice, nauczyciele, najbliższa rodzina… Nie ma lepszego obserwatora niż dziecko, które bacznie się nam przygląda, wyciąga wnioski i „małpuje” zachowania. Mamy okazję aby swoją postawą, zachowaniami, reakcjami i pokazywaniem (np. w jaki sposób radzimy sobie z emocjami) nauczyć dziecko wartościowych zachowań, postaw, wyrażania emocji, tworzenia relacji itd.
Co jednak w sytuacji, kiedy najbliższa dla dziecka stanie się postać z gry czy bajki? Jakie wartości zostaną mu samoistnie przekazane?
Dodatkowo dziecko dokładnie widzi co my, dorośli robimy w wolnym czasie i ile czasu spędzamy przed ekranami, tego też się uczy. Natychmiast.

Poza naturalnymi negatywnymi konsekwencjami dla rozwoju emocjonalnego (brak nazywania i wyrażania emocji czy krzywdzące dla otoczenia dziecka strategie radzenia sobie z trudnymi emocjami, np.: strzelanie, zabijanie itd.) zaobserwowano relację pomiędzy korzystaniem z urządzeń elektronicznych, a wystąpieniem:
-deficytów uwagi,
-problemów z zachowaniem,
-ujawnieniem się objawów charakterystycznych dla ADHD: impulsywność oraz wzmożoną nadruchliwość u dzieci, które spędzają przed ekranem więcej niż 2 godziny dzienni.

Ekrany, a rozwój językowy:
Prawdopodobieństwo opóźnienia w rozwoju mowy rośnie proporcjonalnie do wydłużającego się czasu spędzanego przed ekranem. Istnieją również badania, w których zauważono zmiany w strukturze białej substancji mózgu i obniżoną spójność jej mikrostruktury. Nieprawidłowości w tym obszarze mózgu mogą wpływać na rozwój umiejętności językowych, a także odpowiadać za zdolności czytania i pisania. W innych badaniach zaobserwowano wyższe ryzyko trudności w przyswajaniu słownictwa u dzieci, które spędzały przed ekranem więcej niż 2 godziny dziennie.

Ekrany a sen:
Jeśli przed snem (około 2-4h) korzysta się z urządzeń mobilnych, to sen przesuwa się w czasie, a bloki snu są krótsze i nie pozwalają na dobry odpoczynek. Powoduje to, wybudzanie się dziecka czyli przerywany sen. Mózg nie może wtedy wytworzyć nowych połączeń, a co za tym idzie, dziecko nie utrwali wiedzy z dnia poprzedniego. Efektem są: problemy z pamięcią długotrwałą, deficyty uwagi i koncentracji, przemęczenie, obniżone zdolności poznawcze itd.

Podsumowując:

Małe dzieci do prawidłowego rozwoju potrzebują kontaktu z drugim człowiekiem nie tylko do tego, by nauczyć się komunikacji, języka/mowy, relacji, ale aby zaspokoić potrzebę bezpieczeństwa, regulować emocje, a także rozwijać się poznawczo.

Najlepsze co można zrobić dla swojego dziecka i dla jego rozwoju w codziennym życiu z ekranem?

1. Bezwzględnie: Zadbać, aby czas ekranowy był zachowany.

Jak to zrobić?

- Poniżej zostawiam link do strony internetowej, która pomoże Państwu w początkowo trudnym okresie „detoksu” ekranowego:
https://www.domowezasadyekranowe.fdds.pl

-Jesteśmy po to, aby wspierać Państwa w tym i innych problemach, zapraszamy do zgłaszania się do nas z trudnościami, postaramy się podpowiedzieć, co zrobić.

Zespół psychologiczno – pedagogiczny przedszkola:
*pedagog specjalna: Aneta Kresa
*psycholog: Karolina Podgórska (podgorskakarolinaewa@gmail.com)

2. Podczas spędzania czasu z ekranem, ważne aby być przy dziecku. Wyjaśniać co się wydarzyło, dlaczego postacie zachowały się w taki lub inny sposób, zadawać pytania: co dziecko zrozumiało z tej bajki, co zapamiętało, co mu się podobało, a co nie…
po prostu….

ROZMAWIAĆ!

3. A kiedy tylko jest możliwość wybierać wspólne spędzanie czasu bez ekranów i zabawę na dywanie, spacer, plac zabaw, rower itp. Warto wyłączyć dźwięk skupić na tworzeniu relacji twarzą w twarz, bez rozpraszaczy.

Jeśli, nie macie Państwo pomysłu na kreatywne zabawy w domu, możecie zapytać wychowawczynie, nauczycielki, pedagoga czy psychologa – nam pomysłów nie brakuje :)

 

 

Psycholog Przedszkola nr 1 w Węgrowie - Karolina Podgórska

Bibliografia:

Association of Screentime With Cognitive Delay In Preschool Children of Kerala, India Jijo Joseph John, Reny Joseph, Alice David, Ann Bejoy, Kalyan Varghese George, Lisa Mary George DOI: https://doi.org/10.21203/rs.3.rs-88013/v1

Associations Between Screen-Based Media Use and Brain White Matter Integrity in Preschool-Aged Children John S Hutton, Jonathan Dudley, Tzipi Horowitz-Kraus, Tom DeWitt, Scott K Holland DOI: 10.1001/jamapediatrics.2019.3869

Cieszyńska-Rożek J., Wpływ wysokich technologii na rozwój poznawczy dzieci w wieku niemowlęcym i poniemowlęcym. https://centrummetodykrakowskiej.pl

Electronic Media Use and Sleep Among Preschoolers: Evidence for Time-Shifted and Less Consolidated Sleep Ine Beyens, Amy I Nathanson  DOI: 10.1080/10410236.2017.1422102

Husk E & Connie D. (2021): Effects of Technology on School Going Children in United States of America, Journal of Education. Vol 4(5) pp. 37- 44.

McArthur, B.A., Tough, S. & Madigan, S. Screen time and developmental and behavioral outcomes for preschool children. Pediatr Res (2021). https://doi.org/10.1038/s41390-021-01572-w

Media and Young Minds COUNCIL ON COMMUNICATIONS AND MEDIA Pediatrics November 2016,  138 (5) e20162591; DOI: https://doi.org/10.1542/peds.2016-2591

Relationship between Television Viewing and Language Delay in Toddlers: Evidence from a Korea National Cross-Sectional Survey Haewon Byeon , Saemi Hong Published: March 18, 2015 https://doi.org/10.1371/journal.pone.0120663

Screen-time is associated with inattention problems in preschoolers: Results from the CHILD birth cohort study S. K. Tamana, V. Ezeugwu, J. Chikuma, D. L. Lefebvre, M. B. Azad, T. J. Moraes, P. Subbarao, A. B. Becker, S. E. Turvey, M. R. Sears, B. D. Dick, V. Carson, C. Rasmussen, [ … ], P. J. Mandhane Published: April 17, 2019 https://doi.org/10.1371/journal.pone.0213995

Screen Sense: Setting the Record Straight Research-Based Guidelines for Screen Use for Children Under 3 Years Old Claire Lerner, LCSW, ZERO TO THREE and Rachel Barr, PhD, Department of Psychology and Director of Georgetown Early Learning Project at Georgetown University

Spitzer M., Cyberchoroby. Jak cyfrowe życie rujnuje nasze zdrowie. Słupsk 2016

Spitzer M., Cyfrowa demencja. W jaki sposób pozbawiamy rozumu siebie i swoje dzieci. Słupsk 2013