Depresja - choroba XXI wieku

Depresja (zaburzenie depresyjne, depresja kliniczna) jest najczęściej spotykanym zaburzeniem psychicznym a według Światowej Organizacji Zdrowia (WHO) do 2030 roku także najczęściej występującą chorobą na świecie. Stanowi główną przyczynę niezdolności i niesprawności do pracy. Zaburzenia depresyjne mogą dotknąć każdego bez względu na wiek, płeć czy status społeczny. Szacuje się, że już ponad 1% dzieci przedszkolnych (powyżej 2 r.ż.) i nawet 20% nastolatków boryka się z depresją. Wśród dorosłych jest ich ok. 5%, a 26% seniorów wykazuje objawy depresji. Choroba ta jest jedną z najczęstszych przyczyń samobójstw.

Depresja negatywnie wpływa na sferę emocjonalną, poznawczą oraz fizyczną człowieka poprzez występowanie szerokiego spektrum objawów:

• obniżony nastrój,
• niska samoocena,
• brak wiary w siebie,
• zaburzenia koncentracji i uwagi,
• pesymistyczne widzenie przyszłości,
• problemy ze snem,
• problemy z apetytem,
• bóle somatyczne (brzucha, głowy)
• uboga mimika, spowolnione ruchy
• wycofanie z interakcji społecznych
• myśli i próby samobójcze.

Jeśli objawy depresji o niewielkim lub umiarkowanym nasileniu utrzymują się przez minimum 2 tygodnie, niezależnie od wywołujących je przyczyn, wskazana jest konsultacja psychiatryczna. Jeśli ich nasilenie jest znaczne, konsultacja psychiatryczna powinna się odbyć jak najszybciej. Jeśli objawy depresyjne utrzymują się zaledwie 2–3 dni, ale ich występowanie powtarza się często lub cyklicznie (np. co miesiąc), także wskazana jest wizyta u psychiatry.

Czy to smutek, czy już depresja?

Smutek jest naturalną emocją, która pojawia się u każdego człowieka, w odpowiedzi na różne wydarzenia.

Niepatologiczny smutek charakteryzuje:

• jest krótkotrwały
• nie występują inne objawy, ewentualnie pojedyncze, które szybko mijają
• rozmowa, pocieszanie, powoduje przekierowanie uwagi na inne, przyjemniejsze sprawy
• brak myśli samobójczych
• nasilenie smutku jest proporcjonalne do problemu
• nie zaburza znacząco codziennego funkcjonowania
• zachowana zdolność do racjonalnego oceniania siebie i sytuacji

Czynniki ryzyka

Trudno określić jedną przyczynę wystąpienia choroby, jest ona składową różnych czynników:

• biologicznych (czynniki genetyczne, zmiany poziomu neuroprzekaźników w mózgu, stan zdrowia somatycznego, choroby przewlekłe, uzależnienia)
• środowiskowych (sieć wsparcia społecznego, poczucie samotności, sytuacja zawodowa, szkolna, materialna, mieszkaniowa)
• psychologicznych (stresujące wydarzenia życiowe i sposoby radzenia sobie z nimi, relacje małżeńskie, rodzinne i relacje z innymi osobami).

Rodzaje depresji

Ze względu na specyfikę, stopień nasilenia i czas trwania objawów możemy wyróżnić kilka rodzajów depresji:

• duże zaburzenie depresyjne
• uporczywe zaburzenie depresyjne (dystymia)
• zaburzenie dwubiegunowe
• sezonowe zaburzenie afektywne
• depresja atypowa
• depresja poporodowa
• przedmiesiączkowe zaburzenie dysforyczne co

Depresja u dzieci i młodzieży

Objawy u dzieci i młodzieży różnią się od tych występujących u dorosłych. Ze względu na zmiany zachodzące w młodych organizmach, często są mylone z typowymi zachowaniami dla danego wieku, co może utrudnić właściwe rozpoznanie.

U dzieci i młodzieży często spotykana jest depresja maskowana, nazywana także depresją uśmiechniętą czy wysokofunkcjonującą. Charakteryzuje się przewagą objawów somatycznych (bóle brzucha, wymioty) nad typowymi objawami jak smutek, poczucie beznadziei.

Objawy depresji u dzieci przedszkolnych (3-6 lat)

• zmiana nastroju, agresja, drażliwość
• brak zainteresowania zabawą, wycofanie z interakcji społecznych
• objawy somatyczne: bóle brzucha, głowy, wymioty, biegunka, niska energia

Objawy depresji u dzieci wczesnoszkolnych:

• zmiany nastroju, epizody płaczu (zarówno w domu jak i placówce)
• zmiany apetytu
• regresja (moczenie nocne, ssanie kciuka)
• mniejsze zainteresowanie ulubionymi zajęciami
• negatywne stwierdzenia na swój temat („Nie potrafię nic zrobić dobrze”)
• nadmierna potrzeba bliskości, lęk separacyjny
• bóle somatyczne
• Objawy depresji u młodzieży
• utrzymujący się smutek lub drażliwość
• często złość, zamiast wyraźnego smutku
• frustracja i gniew na drobne problemy
• brak energii, zmęczenie
• problemy ze snem
• nadmierne spanie, które nie daje uczucia wypoczynku
• trudności z koncentracją, motywacją, zapamiętywaniem
• pogorszenie wyników w nauce
• nadmierne poczucie winy
• niskie poczucie własnej wartości
• krytycyzm wobec siebie
• bóle somatyczne
• zachowania ryzykowne (narkotyki, alkohol)
• samookaleczenia, myśli samobójcze

Bardzo ważne jest, aby potrafić rozmawiać z dziećmi, szczególnie w momencie wystąpienia kryzysu emocjonalnego. Zwłaszcza te młodsze, mogą nie zdawać sobie sprawy z tego, co się z nimi dzieje lub bać się odrzucenia czy niezrozumienia ze strony dorosłych.

Warto przygotować się wcześniej do rozmowy, a pomocna może być Zasada 4 Z:

• zauważ – powiedz, że zauważyłeś zmianę w funkcjonowaniu dziecka
• zapytaj - porozmawiaj z dzieckiem, zadając pytania, spróbuj znaleźć wspólnie rozwiązanie
• zaakceptuj – zaakceptuj i spróbuj zrozumieć to co usłyszysz, nawet jeśli wyda Ci się to błahe, nie bagatelizuj problemu dziecka
• zareaguj – poszukaj pomocy.

Pomoc psychologiczna, psychoterapeutyczna i psychiatryczna dla dzieci i młodzieży udzielana jest na trzech poziomach referencyjnych:

• I poziom – pomoc w warunkach ambulatoryjnych udzielana przez psychologów, psychoterapeutów, terapeutów środowiskowych
• II poziom – opieka dzienna lub w warunkach ambulatoryjnych w poradni zdrowia psychicznego pod kierunkiem lekarzy psychiatrów, psychologów, psychoterapeutów i terapeutów zajęciowych
• III poziom – opieka w szpitalu, w stacjonarnym oddziale psychiatrycznym. 

Pomocy w nim udzielają lekarze psychiatrzy, psychologowie, psychoterapeuci, terapeuci zajęciowi

 

Leczenie depresji:

• Farmakoterapia (leki przeciwdepresyjne)
• Psychoterapia i psychoedukacja (szczególnie zaleca się terapię poznawczo-behawioralną, skierowaną na rozwiązywanie problemów, wspierająca)
• Fototerapia ( powtarzalna ekspozycja na światło o określonym natężeniu, najskuteczniejsza metoda w przypadku depresji sezonowej)

Dieta i aktywność fizyczna.

Depresja, tak jak każda inna choroba, wymaga leczenia i nie można jej lekceważyć. Należy dotrzeć do źródła problemu, nie wystarczy zaleczyć objawy, dlatego istotna jest psychoterapia. Trzeba także zwrócić uwagę, że choroba wpływa nie tylko na funkcjonowanie jednostki, lecz całej rodziny.

 

Przydatne linki:

Ważne telefony antydepresyjne | Forum Przeciw Depresji

Gdzie szukać pomocy? Mapa punktów pomocy | Forum Przeciw Depresji

Gdzie uzyskać pomoc psychologiczną i psychiatryczną? - Ministerstwo Zdrowia - Portal Gov.pl

https://www.famiga.pl/product/2024-11-04-czy-to-depresja/

https://www.youtube.com/watch?v=EGM6o_HRbeo&t=1s

Ile osób choruje na depresję? Depresja w Polsce a statystyki. - Neurotyk.pl