PRACA ZDALNA-KĄCIK RODZICA

Muzykoterapia a wspomaganie rozwoju dziecka

*Muzykoterapia stanowi najstarszą i najbardziej rozwiniętą formę terapii przez sztukę, a związek między muzyką i medycyną sięga początków historii ludzkości.

Tadeusz Natanson (pedagog i kompozytor, autor książek na temat muzykoterapii) pisze, że już starożytni Egipcjanie, Grecy i Rzymianie znali i doceniali jej dobroczynny wpływ na funkcjonowanie człowieka, dlatego wykorzystywali ją podczas obrzędów uzdrawiających. Zainteresowanie wpływem muzyki w dyscyplinach medycznych – jako pierwszej w psychiatrii – wzrosło w XVIII wieku. Podczas II wojny światowej uznano muzykę za środek terapeutyczny, co miało istotne znaczenie dla jej upowszechniania, także w placówkach oświatowych. Muzyka jako forma sztuki, tak bliska i potrzebna ludziom, jest uniwersalnym środkiem przekazu w różnych kręgach kulturowych.

To specyficzny język, rodzący się z osobistych wzruszeń i zaspokajający potrzebę przeżyć estetycznych. Pozwala na większą swobodę w wyrażaniu własnych emocji, ponieważ posługuje się całą paletą różnorodnych środków ekspresji, wyrażanych poprzez dźwięki, w których dominują uczucia.
Współcześnie muzyka wykorzystywana jest nie tylko podczas zajęć muzykoterapeutycznych, ale również podczas zajęć edukacyjnych, jako metoda wszechstronnej i wieloaspektowej stymulacji rozwoju. Ze względu na naturalne potrzeby dziecka, przyjmuje ona najczęściej formę terapii aktywnej. Dzięki obcowaniu z nią dzieci mogą uwolnić się od zahamowań i zapomnieć o ograniczających je trudnościach – „niewerbalne środki porozumiewania się odgrywają szczególną rolę w relacjach z dziećmi, nie posiadającymi jeszcze tak wykrystalizowanego aparatu pojęciowego jak dorośli. Nie trudno zauważyć, że właśnie ruch i śpiew, które są wyrazem ekspresji muzycznej, stanowią u dzieci element ich naturalnej aktywności i dzięki temu są znacznie bliższe dziecku” (R. Ławrowska).

*Muzykoterapią mogą być objęte zarówno dzieci zdrowe, jak i niepełnosprawne, przy czym w przypadku tych drugich, nacisk kładzie się na realizację dodatkowych celów, zgodnych z potrzebami danego dziecka.  Muzykoterapię z powodzeniem stosują specjaliści i pedagodzy w terapii dzieci z mózgowym porażeniem dziecięcym, autyzmem, z różnego typu zaburzeniami słuchu, wzroku, niepełnosprawnymi umysłowo, a także u dzieci z zaburzeniami zachowania czy ADHD, których w naszych przedszkolach i szkołach jest coraz więcej. Zajęcia muzykoterapeutyczne pomagają bowiem zarówno w wyciszeniu dziecka nadmiernie agresywnego, jak i w aktywizacji dziecka niepewnego siebie, nieśmiałego, bojaźliwego. Dzięki temu można wyeliminować zachowania stwarzające problemy w grupie rówieśników.

*Muzykoterapia pozwala na wczesne wykrywanie nieprawidłowości z zakresu percepcji słuchowej lub wzrokowej, motoryki i orientacji wzrokowo-słuchowej oraz ich eliminowanie dzięki zastosowaniu odpowiednich ćwiczeń. Zajęcia muzykoterapeutyczne są bardzo pomocne w nauce koncentracji uwagi, umiejętności podporządkowania się określonym zasadom i czekania na swoją kolej. Terapia muzyczna stymuluje rozwój dziecka, pomaga w kształtowaniu osobowości i leczeniu jego dysfunkcji. Rozwija pamięć i spostrzegawczość. Zaleca się ją dzieciom mającym trudności z lateralizacją  i orientacją przestrzenną.

Głównym celem działań muzykoterapeutycznych u dzieci w wieku przedszkolnym i młodszym szkolnym jest:

• wspomaganie ogólnego rozwoju,
  ·    usprawnianie motoryczne,
  ·    stymulacja efektywności pracy umysłowej, poznawczej, rozwoju zmysłów, koncentracji uwagi i pamięci bezpośredniej,
  ·    działanie pobudzające rozwój poczucia estetyki,
  ·    rozwój twórczy i emocjonalny, który dzięki łączeniu muzyki, plastyki i poezji, pozwala w pełni wykorzystać potencjał małego człowieka,
  ·    zaspokajanie naturalnej potrzeby dzieci, jaką jest zabawa; zachęcanie do aktywnego muzykowania, śpiewu, gry na instrumentach,
  ·    umożliwianie swobodnego wyrażania siebie, własnej ekspresji werbalnej, ruchowej, wokalnej i uczuciowej,
  ·    rozładowanie napięć emocjonalnych,
  ·    zwiększanie wiary we własne możliwości i poprawa samooceny,
  ·    odblokowywanie uczuć i ujawnianie emocji czy napięć,
  ·    rozładowanie i odreagowanie różnorodnych negatywnych emocji oraz rozwijanie emocji pozytywnych,
  ·    uspokojenie, rozluźnienie, stan relaksu lub pobudzenia,
  ·    pomoc w pozbywaniu się stresu,
  ·    wyciszanie agresji,
  ·    nauka komunikacji interpersonalnej.
• ponieważ muzyka odbierana jest nie tylko przez narząd słuchu, pobudza do działania cały organizm. Elementy dzieła muzycznego, które słyszy człowiek, czyli rytm, dynamika, artykulacja, harmonia, melodia czy kolorystyka, rezonują w całym ciele, mózgu i sercu. Zdaniem Jaques-Dalcroze`a (szwajcarskiego kompozytora, twórcy rytmiki jako dziedziny kształcenia muzycznego), ruch z muzyką aktywizuje czynności układu nerwowego dziecka, intensyfikuje czynności mózgowe, harmonizuje czynności psychiczne, pobudza rozwój fizyczny i psychiczny. Dzieje się tak, ponieważ człowiek odbiera wrażenia poprzez cały system mięśniowo-nerwowy. Jaques-Dalcroze uważał, iż dążenie do zharmonizowania mózgu i ciała poprzez ruch ma wielką wartość rehabilitacyjną, a muzyka jest tym elementem, który harmonizuje to działanie. Wzruszenia, jakie towarzyszą obcowaniu z muzyką, są nie tylko wzruszeniami intelektualnymi, ale poprzez zmysły oddziaływają i wprawiają w ruch cały organizm.

Istnieją różne rodzaje zajęć muzykoterapeutycznych, które mogą być wykorzystywane w przedszkolu czy szkole, a także podczas zabaw z dziećmi w domu. Oto niektóre z nich: zabawa ruchowa ze śpiewem (ilustracja piosenki za pomocą gestów naśladowczych, związanych z jej tekstem), zabawa inscenizowana (wprowadzamy do niej role, wynikające z treści piosenki, używając do tego zabawek, pacynek itp.), ćwiczenia słuchowe (rozwijają wrażliwość na ton, rytm, melodię, tempo wymowy – słuchanie, naśladowanie, rozpoznawanie dźwięków), zabawy rytmiczne (osiąganie zgodności ruchu z rytmem muzyki – odtwarzanie rytmu danej piosenki lub wiersza za pomocą prostych elementów, takich jak tupanie czy klaskanie), łączenie muzyki z zabawą plastyczną (dzieci rysują to, co sobie wyobrażają podczas słuchania utworu, a młodszym proponujemy tematyczne kolorowanki), odpoczynek poobiedni przy muzyce relaksacyjnej - stonowanej, z wyciszonym basowym brzmieniem.

Muzyka jest siłą uniwersalną, działa na człowieka wieloaspektowo niezależnie od wieku, wykształcenia czy pochodzenia. Zbliża do energii, z której istnienia nie zdajemy sobie sprawy! Pozwala nam odblokować emocje bez pomocy lekarza czy psychoterapeuty, a śpiew, taniec są od wieków najlepszą formą terapii, skutecznie uwalniając to, co w nas radosne i piękne.

Przygotowała: Daria Kresa

Źródło: Internet